Książki - Monografie - Wspomnienia
Dopiero po śmierci Wojciecha Jerzego Hasa można było wreszcie zmienić słowa, że powstała do tej pory tylko jedna monografia poświęcona filmom Wojciecha Jerzego Hasa autorstwa Konrada Eberhardta, krytyka, którego reżyser bardzo sobie cenił. Od tego momentu pojawiło się kilka pozycji poświęconych sylwetce reżysera, a także jego najbardziej znanym filmom. Obok monografii artysty (Gródź, Maron), mamy też monografie filmowych dzieł (Jakubowska, Gródź) – wyszczególnione poniżej. Pojawiła się również książka – wspomnienie (Jadwiga Has).
Konrad Eberhardt, Wojciech Has, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1967.
Marcin Maron, Dramat czasu i wyobraźni: filmy Wojciecha Jerzego Hasa, Kraków: Universitas, 2010.
Iwona Gródź, Zaszyfrowane w obrazie: o filmach fabularnych Wojciecha Jerzego Hasa, Gdańsk: “słowo/ obraz terytoria” 2008.
Iwona Gródź, Rękopis znaleziony w Saragossie, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2005. Seria: Klasyka Kina
Małgorzata Jakubowska, Laboratorium czasu. Sanatorium pod Klepsydrą Wojciecha Jerzego Hasa, Wydawnictwo PWSFTviT 2012. Książka z płytą DVD – “Sanatorium pod Klepsydrą” po renowacji cyfrowej.
Jadwiga Has, Życie w drugim planie, Warszawa: Wydawnictwo “Skorpion”, 2010.
Książka ta pojawiła się na festiwalu Era Nowe Horyzonty w 2010 roku. W czasie tego festiwalu odbyło się również spotkanie z autorką, na którym można było obejrzeć film dokumentalny osnuty wokół relacji Jadwigi Has i reżysera. Pozycja ta rozszerza wizerunek Hasa – najlepiej oddać tu głos samej autorce, która we wstępie wyznaje: “napisałam szczerą i osobistą książkę, w której na tle mojej love story opowiadam nie tylko o artyście, ale i o człowieku z krwi i kości widzianym moimi oczami”. W książce jest wiele fotosów głównie z archiwum domowego autorki, prywatnie drugiej żony Hasa, która związała się z reżyserami jak sama pisze “była uczuciowo i życiowo uzależniona od niego”. Z książki przebija swego rodzaju smutek. Z pewnością warto zapoznać się z spojrzeniem kogoś kto stał tak blisko reżysera, zarówno jeśli chodzi o pracę, jak i życie. Do tej książki się wraca…
Rupieciarnia marzeń, Jan Słodowski, Tadeusz Wijta, Warszawa: “Skorpion”- Program Promocyjny Niech żyje kino, 1994.
Has. Nieosiągalne. pod red. Roberta Kardzisa. Era Nowe Horyzonty Wrocław 22 lipca – 1 sierpnia 2010 r.
Pięknie wydany katalog w związku z przygotowaną wystawą poświęconą reżyserowi. Has był jednym z bohaterów festiwalu Era Nowe Horyzonty. Katalog jest filmową biografią twórcy, kolejne rozdziały to tytuły jego filmów, fotosy i wspomnienia osób z nim związanych.
Filmowe ogrody Wojciecha Jerzego Hasa praca zbiorowa pod red. Małgorzaty Jakubowskiej, Kamili Żyto, Anny M. Zarychty, Łódź: PWSFTviT, 2011.
Książka jest podsumowaniem Dni Hasa zorganizowanych przez PWSFTvIT oraz Uniwersytet Łódzki. Na pracę składają się części:
I Wspomnienia, rozstania, pożegnania (o Hasie pisze: Edward Zajicek, Janusz Kijowski, Robert Gliński – również autor najnowszego dokumentu o reżyserze – “Ślady”, Anne Guérin-Castell)
II Osioł grający na lirze (teksty Jadwigi Kukułczanki i Tadeusza Lubelskiego)
III Szyfry pamięci, szyfry historii (piszą: Piotr Zwierzchowski, Natasza Korczarowska-Różycka, Elżbieta Ostrowska)
IV Poszukiwania, inspiracje, ślady (teksty Kamili Żyto i Beaty Lisowskiej)
V Ścieżki czasu, meandry wyobraźni (piszą: Margarete Wach, Anne Guérin-Castell, Katarzyna Citko, Małgorzata Jakubowska, Aleksandra Zagórska, Joanna Spalińska-Mazur)
VI Między księgą a tekstem (Joanna Preizner, Bogdan Banasiak, Marcin Maron)
VII Ujęcia, kadry, format, kolor (Stefan Czyżewski, Grzegorz Kędzierski)
O Hasie można też przeczytać w książce wspomnieniowej: Prafilmówka krakowska: 1945-1947. Nauczyciele – Słuchacze – Filmy. Redakcja i opracowanie układu Jacek Albrecht, Kraków 1998. Składa się ona z kilku artykułów (Edwarda Zajicka, Tadeusza Pacewicza, Eugeniusza Hanemana), wielu interesujących fotografii wiążących się z początkami polskiej powojennej kinematografii i wypowiedzi uczestników Warsztatu Filmowego Młodych prowadzonego przez Antoniego Bohdziewicza i kontynuacji warsztatów – Kursu Przeszkolenia Filmowego, w którym to Wojciech Jerzy Has brał udział (fragmenty dotyczące Hasa: tu)
Ciekawą pozycją dla każdego, kto chciałby poczytać recenzje sprzed lat i poznać opinie Konrada Eberhardta o kinie polskim jest książka: Konrad Eberhardt o polskich filmach. Wybór i wstęp Ryszard Koniczek, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1982. Zawiera ona teksty monografisty Hasa zebrane m.in. z “Kina”, “Filmu”, “Ekranu”, “Kultury”. Dotyczą one nie tylko filmów krakowskiego reżysera, ale dają doskonały przegląd tego, co działo się niegdyś na ekranach polskich kin. Dzięki temu można spojrzeć na filmy Hasa z nieco innej perspektywy.
Tadeusz Lubelski, Osioł grający na lirze, [w:] Historia niebyła kina PRL, Kraków: Wydawnictwo Znak, 2012, s. 265-286. Tadeusz Lubelski pisze o filmie, którego Has nie mógł zrealizować, a do którego to projektu – co niezwykłe, ciągle wracał. Najbliżej realizacji było w roku 1981, w zasadzie ustalono już obsadę (projekt miał być międzynarodowy, produkcja francuska). Mieli się tu pojawić m.in. Orson Welles, Catherine Deneuve, Jean Rochefort, Betty Davis, Peter Ustinov. Za muzykę miał być odpowiedzialny Gheorghe Zamfir, znany z “Pikniku pod Wiszącą Skałą”. Niestety, wszystko zostało zaprzepaszczone przez wprowadzenie stanu wojennego. Podpisanie umowy na realizację filmu zaplanowano na 15 grudnia 1981 r. w Paryżu. Ekipa filmowców miała wylecieć do Francji 12 grudnia. Wylot został jednak przesunięty na następny dzień, kiedy nie dało się już nigdzie wylecieć…
W części poświęconej filmowi Hasa Lubelski umieszcza również recenzję filmu, który mógłby powstać, gdyby nie szereg niesprzyjających okoliczności. Cała książka Lubelskiego jest zresztą tak skonstruowana – poświęcona filmom, które nie powstały, a w taki czy inny sposób obrosły legendą, plus – recenzje, które mogłyby powstać, gdyby filmy zrealizowano.
Więcej o niezrealizowanych filmach Hasa – tu